ARNHEM – Zeker 40 procent van de werkende en studerende Gelderlanders overweegt zich te laten omscholen naar een andere sector. Zij hebben bijvoorbeeld hun baan verloren door de coronacrisis of willen een beter toekomstperspectief. Ook de digitalisering van werk speelt een rol.
Dat blijkt uit de maandelijkse impactmonitor van de provincie Gelderland. Inwoners denken vooral aan een overstap naar het onderwijs, de ICT en de zorg. Branches die voor de uitbraak van het coronavirus al kampten met grote personeelstekorten.
Opvallend genoeg blijkt ook een switch richting cultuur, recreatie en toerisme in trek. Dat getuigt ervan dat veel Gelderlanders nog wel vertrouwen hebben in de toekomst, zegt Gelders gedeputeerde Peter Kerris.
Mensen die zich willen laten omscholen, zijn voornamelijk afkomstig uit sectoren die het nu zwaar hebben, merkt het Leerwerkloket Midden Gelderland. Denk aan de detailhandel, horeca- en evenementenbranche.
Ook hogeropgeleiden zonder baan
Waar de laatste economische crisis veelal de laaggeschoolden trof, zitten nu zitten ook veel hogeropgeleiden zonder werk, laat het loket weten. Zodra de landelijke steunregeling voor zelfstandigen afloopt, verwacht het dat ook meer ondernemers zich willen laten omscholen, zodat ze ergens in loondienst kunnen gaan.
,,Door omscholing naar een van de kansrijke sectoren, snijdt het mes aan twee kanten: mensen kunnen aan het werk blijven en komen niet in crisistijd langs de kant te staan én de tekorten worden teruggedrongen’’, stelt gedeputeerde Kerris.
Maar deskundigen waarschuwen voor de keerzijden van de huidige omscholingsgolf. Zo zouden ook mensen uit belangrijke sectoren als de zorg daar weleens onderdeel van kunnen worden. Dat terwijl zij juist zo hard nodig zijn in de strijd tegen het coronavirus.
Gebrek aan waardering
Arbeids- en organisatiepsycholoog Beatrice van der Heijden van de Nijmeegse Radboud Universiteit merkt dat het gevoel van een gebrek aan waardering in in deze crisistijd nog sterker wordt gevoeld in bijvoorbeeld de zorg. Verpleegkundigen en verzorgenden zouden daarom zelfs denken aan een compleet andere baan. Of zij nu al daadwerkelijk de zorg vaarwel zeggen, weet Van der Heijden niet.
Verder ziet werkgeversvereniging AWVN dat bedrijven weinig ruimte hebben te helpen met de versterkte vraag naar omscholing, door bijvoorbeeld een werkervaringsplaats aan te bieden. ,,De prioriteit ligt bij veel bedrijven op overleven. En bij de bedrijven waar het wel heel goed gaat, is het opeens ontzettend druk.’’
Ook speelt mee dat werkgevers, werknemers en vakbonden voor de crisis al te weinig hebben gedaan met de belangrijke vraag hoe je mensen die overtollig worden op een andere plek aan het werk kunt krijgen, zegt een woordvoerder van de AWVN. ,,Omdat de arbeidsmarkt sneller verandert en functies sneller veranderen, wordt nu sowieso veel meer aanpassingsvermogen van mensen gevraagd.’’
Udo (44) vloog als piloot de wereld over, nu studeert hij economie
Als piloot vloog hij de hele wereld over, maar door de coronacrisis komt hij niet meer aan de bak. Udo Kelderman laat zich met een economische studie omscholen aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. ‘Dit is nu gewoon de realiteit.’
Udo Kelderman is het zoveelste slachtoffer van de coronacrisis binnen de luchtvaart. Stewardessen laten zich omscholen tot verpleegkundige. Zelf kent de 44-jarige nog een oud-piloot die tegenwoordig in een wagentje van boodschappenbezorger Picnic rondrijdt. ,,Duizenden piloten zitten zonder werk’’, weet Kelderman. ,,Wereldwijd zijn er nu gewoon nul vacatures.’’
Na geleefd te hebben in Europese steden als Rome, Bazel en Berlijn, woont hij nu weer in Arnhem. Dat is de omgeving waar hij als tiener al droomde van een baan als piloot. Op zweefvliegveld Terlet leerde hij de eerste fijne kneepjes van het vak. Inclusief een opleiding aan de nationale luchtvaartschool in Maastricht zat Kelderman zo’n 25 jaar in de cockpit, waarvan vijf jaar als gezagvoerder.
Hij werkte voor bekende vliegmaatschappijen als Martinair en Norwegian en was voor het laatst actief bij Corendon. Na een proeftijd van enkele maanden werd hem verteld dat er geen geld was hem te behouden. Al was de wil er wel, zegt Kelderman.
Hij koos onlangs eieren voor zijn geld en schreef zich in voor een deeltijdstudie Commerciële Economie aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. ,,De kans dat ik binnen drie jaar aan de bak kom, is erg gering’’, verklaart Kelderman. ,,In die tijd kan ik, dacht ik, beter proberen iets te gaan doen.’’
Tussen de jongere studenten
Voor zijn inschrijving bij de HAN solliciteerde Kelderman al als luchtvaartinspecteur en informatie-analist bij de politie. Maar daar stuitte hij op dezelfde vragen. ‘Waarom zouden we je aannemen? Straks ga je toch weer vliegen’ en ‘Je gaat hier veel minder verdienen dan je gewend bent, dus ben je wel gemotiveerd?’ Ook het ontbreken van een specifiek diploma bleek een obstakel.
,,Terwijl je als gezagvoerder volgens mij juist heel veel competenties hebt die aansluiten bij de arbeidsmarkt. Je hebt probleemoplossend vermogen, doet aan tijdmanagement, stelt prioriteiten en bent gewend met verschillende culturen om te gaan en goed te luisteren.’’
Tussen veelal jongere medestudenten probeert hij nu toch maar de broodnodige papieren te halen aan de HAN. De vakken die hij volgt, vindt hij interessant. Al geeft hij toe dat het in het begin ‘best even slikken’ was om na jaren vliegervaring weer in de schoolbanken plaats te nemen.
Klassieke concerten
Zijn doel? Het runnen van een eigen bedrijf, totdat de luchtvaart weer aantrekt. Op kleine schaal organiseert Kelderman al klassieke concerten onder de naam Muzen en Sirenen. Een hobby waar hij straks deels van hoopt te kunnen leven.
,,Ik denk dat het belangrijk is dat je iets doet waar je energie uithaalt en passie voor voelt. Dit is nu ook gewoon de realiteit. Je kunt denken: ik verdien honderdduizend euro per jaar minder en daar dan de hele dag over gaan zitten mokken, maar daar heb je geen invloed op.’’
Met een WW-uitkering en spaargeld, eigenlijk bedoeld voor zijn pensioen, kan hij zich naar eigen zeggen voorlopig redden. Natuurlijk heeft hij in bepaalde kosten moeten snijden. Op het racecircuit rijdt hij bijvoorbeeld rond op een motor, in plaats van in een Ferrari. ,,Veel goedkoper, maar eigenlijk net zo leuk.’’
Of hij ooit weer een vliegtuig bestuurt? In theorie hoeft er maar één extra plek bij een maatschappij als Corendon vrij te komen om weer gezagvoerder te kunnen worden, zegt Kelderman. ,,Tot die tijd wil ik niet stilzitten.’’
‘Zonder affiniteit word je niet gelukkig’
Kan iedereen zich eigenlijk wel zomaar laten omscholen naar een andere sector? Belangrijk is dat je werk zoekt dat aansluit bij je interesses en de vaardigheden die je tijdens je vorige baan hebt opgedaan.
Dat zegt arbeids- en organisatiepsycholoog Beatrice van der Heijden van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Kom je bijvoorbeeld uit de horeca, maar zit je door corona nu zonder werk? ,,Dan heb je waarschijnlijk affiniteit met de ankers ‘dienstverlening’ en ‘contactberoepen’. Probeer dan ook iets te zoeken wat daarmee te maken heeft en bij je past.’’
Want écht goed worden in iets, kan pas als je het leuk vindt en er de competenties voor hebt, weet de hoogleraar. ,,Denk aan een pianist, violist of schaker. Je kunt intelligent zijn en je laten omscholen, maar als je geen affiniteit hebt met je werk, word je niet gelukkig.’’
Dat wil volgens haar niet meteen zeggen dat het onmogelijk is compleet wat anders te gaan doen. Dat kan wel, ‘maar kost veel meer tijd’. En daar is veel aanpassingsvermogen voor nodig. Ook een noodsituatie, zoals de coronacrisis waarin veel ontslagen vallen, zou een reden kunnen zijn voorbij eigen interesses te kijken.
En hoe zit het dan met mensen als Arnhemmer Udo Kelderman, die zijn avontuurlijke baan als piloot is verloren en nu weer in de schoolbanken zit? Hoe krijgen zij het voor elkaar de knop om te zetten?
,,Alle oud-profs kunnen ook geen trainer van een mooie voetbalclub worden’’, zegt Van der Heijden. ,,Sommige professies zijn zo uniek, dat daar niet tien alternatieven voor bestaan. Maar een piloot zou, ik noem maar wat, ook mensen met vliegangst vanuit zijn passie voor het vak kunnen helpen. In dit geval sluit je dan aan bij het betekenisvol zijn van een baan en zingeving. Dingen die ook belangrijk zijn.’’
Bron: de Gelderlander